Stad nr. 8: Bolsward – Hanzestad

Bolsward had tot 1100 een open verbinding met de Middelzee, die dichtslibde en door monniken omdijkt werd, en tot ca. 1200 ook met de Zuiderzee, nu het IJsselmeer. De stad ontwikkelde zich tot een belangrijke overslag- en handelshaven en floreerde vooral in de 15-de eeuw. Uit een document van 1412 zou blijken dat Bolsward lid was van het Duitse Hanzeverbond, net als Stavoren, ook aan de Zuiderzee.

Ooit aan zee
In 1455 kreeg de op een kerkterp en op een handelsterp gevestigde nederzetting stadsrechten en de nodige verdedigingsgrachten en –wallen en stadspoorten. Alleen de grachten en één bolwerk, het Hoog Bolwerk, hebben de tand des tijds doorstaan.

Het stadhuis werd tussen 1614 en 1617 door Bolswarder ambachtslieden vervaardigd om de buitenwereld te laten zien dat ze hun vak meer dan goed verstonden. Het bordes werd omstreeks 1765 geplaatst. Het stadhuis, waarin ook de oudheidkamer met een unieke zilvercollectie ondergebacht is, is heel fraai betimmerd, met name de raadszaal. 

De geestelijkheid was ook sterk vertegenwoordigd in Bolsward, getuige de vele kerken en kloosters. De Broerekerk, sinds 1980 na een brand een gerestaureerde ruïne met een glazen overkapping, dateert van omstreeks 1300 en was een onderdeel van een Franciscaner klooster. De grote Martinikerk, een pseudo-basiliek, werd gebouwd in de periode van 1446 tot 1466 naast de toren uit 1350 die ooit vuurtoren was. 

Ook een bijzonder bouwwerk is de Middeleeuwse stadsboerderij, een zogenaamde stins, nu logement Heeremastate aan de Heeremastraat.  De Heerema’s maakten deel uit uit van de Friese plattelandsadel.

De zeearm Marne verzandde na 1400 geleidelijk; Makkum werd de buitenhaven van Bolsward. Als centrum van een web van trekvaarten en riviertjes ontwikkelde Bolsward, dat zich sterk op Amsterdam richtte, zich de laatste 200 jaar tot een zuivelstad (Hochwald) en centrum voor de ambachtelijke productie van genotsmiddelen als berenburg (Sonnema, Fryske Bearenburch-Oenema), bier (Us Heit), whisky (Frysk Hynder) en koffie (De Drie Mollen).

Bolsward is nu een gezellige en bedrijvige plattelandsstad met veel monumentale gebouwen, aanlegplaatsen voor plezierjachten, leuke winkeltjes, terrasjes aan de grachten en distilleerderij Sonnema, speciaalbierbrouwerij Us Heit en whiskystokerij Frysk Hynder als topattractie.